اعصاب سر و گردن

عصب بویایی (olfacbry) I : مبدأ این عصب نورون های دو قطبی در مخاط بویایی هستند. آکسون این نورون ها از سوراخ های صفحه غربال اتموئید عبور می کند و وارد حفره کرانیال قدامی می شوند.

عصب اپتیک (II):صلبیه را سوراخ کرده و از آن خارج می شود، پس از عبور از کانال اپتیک 53 درصد الیاف آن تقاطع کرده و کیاسمای اپتیک را درست می کنند. 47 درصد باقی مانده بدون تقاطع به مرکز بینایی نیمکره همان سمت می رود. طول عصب اپتیک 4 سانتیمتر سوراخ اپتیک و کانال اپتیک است.

عصب اکولوموتور (III): دو نوع فیبر را با خود حمل می کند شامل 1.الیاف وابرانی حرکتی بجز رکتوس خارجی و مایل فوقانیخارجی چشم را عصب می دهد. 2.بخش پاراسمپاتیکی که به عضلات داخلی عصب می دهد. در دیواره خارجی سینوس کاورنوس طی مسیر کرده و از شکاف اوربیتال فوقانی عبور می کند. از عصب میانی تحتانی الیاف پاراسمپاتیکی آن در گانگلیون مژگانی سیناپس می کند و رشته های پس سیناپسی آن عصلات اسفنکتر مردمک و عضلات مژگانی مربوط به تطابق عدسی را عصب دهی می کند.

عصب تروکلئار (IV- عصب حرکتی): عصب دهی به عضله مایل فوقانی را برعهده دارد و از مغز میانی منشأ می گیرد. در دیواره خارجی سینوس کاورنوس، شکاف اوربیتال فوقانی تنها عصبی است که از سطح خلفی ساقه مغز جدا می شود.

عصب ابدوسنت ( VI عصب حرکتی): عصب دهی عضله رکتوس خارجی را انجام می دهد و از ساقه بین پل و مدولا جدا می شود. از روی بخش پتروس تمپورال عبور کرده و از زیر کاروئید داخلی وارد سینوس کاورنوس و شکاف اوربیتال فوقانی می شود.

عصب تری ژمینال(V): عصب حس عمومی اصلی سر است و همچنین عضلات حرکت دهنده فک تحتانی را عصب دهی می کند و دارای الیاف حسی و حرکتی است.

بخش حسی: شبیه قدامی شامل پوسته غشاهای مخاطی حفرات دهان و بینی و سینوس های پارانازال است. نازونارنکس بخشی از سوراخ گوش خارجی و پرده صماخ و محتویات کاسه چشم و ملتحمه و سخت شامه در حفرات کرانیال میانی و قدامی را عصب دهی می کند.

بخش حرکتی: شامل عضلاتی مربوط به جویدن، تنسوتیمپانی، تنسورمیلی پالاتین، هایلوهایوئید و بطن قدامی دایگاستر می باشد.

عصب V از سطح قدامی خارجی پل مغزی به صورت یک ریشه حسی بزرگ و حرکتی کوچک خارج می شود و از روی نوک پتروز عبور می کند. در حفره کرانیال میانی ریشه حسی شروع می شود و گانگلیون تری ژمینال را بوجود می آورد. مثل گانگلیون های نخاعی شامل اجسام سلولی نورن های حسی است. داخل فرورفتگی ای روی بخش قدامی پتروز ( فرورفتگی تری ژمینال) بخش حرکتی در پایین قرار گرفته و کاملا جدا است. از آن گانگلیون حسی سه عصب افتالمیک ماگزیلاری مندیبولار خارج می شود.

عصب افتالمیک (V): از سینوس کاورنوس عبور کرده و از طریق شکاف اوربیتال فوقانی وارد چشم می شود. شاخه حسی چشم و ملتحمه و محتویات کاسه چشم از جمله غده اشکی را حمل می کند. همچنین حفره بینی، سینوس مزونتال، سلول اتموئید، داسی مغزی، سخت شامه حفره کرنیال قدامی و قسمت های فوقانی چادرینه مخچه و قسمت های قدامی پوسته عصب دهی می کند.

عصب افتالمیک زیر 4 و 6 طی مسیر کرده و  عصب پاراسمپاتیک غدد اشکی را v  تامین می کند. الیاف سمپاتیکی از عصب مژگانی بلند برای گشادکردن مردمک استفاده می کنند. لاکریمال، مزونتال و نازوسیلیاری قبل از ورود به حفره اوربیت وجود دارند.

عصب ماگزیلاری (v2): این عصب از لب بالا تا شکاف پلک را عصب دهی می کند. مانند افتالمیک کاملا حسی است و از سوراخ روتاندوم عبور می کندو وارد حفره پتریگوپالاتین می شود.

از شکاف اینفرااوربیتال شامل عصب اینفرا اوربیتال و زایگوماتیک که خود به دو دسته زایگوماتیکو تمپورال و زایگو ماتیکو فاسیال تقسیم می شود؛ که زایگوماتیک پس از عبور از  زایگوماتیکو تمپورال به لاکریمال می پیوندد.

خود عصب اینفرا اوربیتال از آرواره ای فوقانی میانی  و قدامی منشأ می گیرد و پس از عبور از پلکی، بینی و لب فوقانی به سوراخ های خلفی ماگزیلا ← عصب آروراه ای فوقانی خلفی← دندان های مولار فوقانی←  اسفنوپالاتین ← نازوپالاتین در مجرای اینسایسیو ← شاخه خلفی← حسی نازوفارنکس ←از سوراخ پالاتین بزرگ ← حسی کام سخت←از سوراخ پالاتین کوچک ← حسی کام نرم  لوزه ی کامی عصب دهی می کند.

عصب مندیبولار (v3): از طریق سوراخ بیضی خارج شده و وارد اینفراتمپورال می شود. حرکتی تری ژمینال هم از همین سوراخ عبور می کند. پس v3 تنها عصب تریژمینال است که بخشی حرکتی هم دارد.

بخش حرکتی چهار عضله ای: تمپورالیس، ماستر، پتریگوئید داخلی و خارجی و تنسورتمپانی. تنسور پالاتین بطن قدامی دایگاستر و عله مایلوهایوئید.

بخش قدامی گوش، یک سوم قدامی زبانی، دندان های فک پایین لب پایین، ناحیه تمپورال.

در اینفراتمپورال دو قسمت منژیال (حسی) و پتریگوئید داخلی و دو تنسور وجود دارد.

مندیبولار← تنه قدامی تماما حرکتی بجز بوکال است؛ بوکال از بین دو یر پتریگوئید خارجی عبور کرده و حسی پوستو مخاط مجاور بوک سینتور را تامین می کند. تنه خلفی شامل لینگوال، اوریکولوتمپورال و اینفراآلوئولار است که از بطنی قدامی دایگاستر و مایلوئید عبور می کند.

VII (FACIAL): حاوی الیاف پاراسمپاتیک ، حسی و حرکتی است.

قسمت حسی: بخش عمقی قسمت لاله گوش و چشایی قدامی زبان که بر عهده v مشترک است.

قسمت پاراسمپاتیک : غده کریمال، غده بزاقی تحت فکی و زیر زبانی (نوپاروتید) غدد حفره بینی و غدد کام سخت و نرم.

الیاف حرکتی : عضلات صورت ( حالت دهنده)، عضله استاپلدیوس (رکابی)، بطن خلفی، دایگاستر و عضله استیلوهایوئید.

خود عصب از سطح خارجی ساقه مغز بین پل مغزی و بصل النخاع، یک ریشه حرکتی بزرگ و یک ریشه حسی کوچک، این رشته حسی اعصاب پاراسمپاتیک هم دارد. این ها از حفره کرانیال خلفی عبور می کنند و حفره کرانیال را از طریق سوراخ گوش ترک می کنند.

در پتروس بخشی حسی حرکتی با هم ترکیب می شوند و گانگلیون زانویی را ایجاد می کند. در این کانال فاسیال واقع در پتروس سه شاخه از facial جدا می شود که شامل پتروزل بزرگ( پترویگوپالاتین)، استاپتیوس، کورداتیمپانی ( عقده تحت فکی) است. سپس از طریق سورا استیلوماستوئید کانال فاسیای را ترک می کند.

در رویجمجمه پوستریوراوریکولار، عصب عضله دایگاستر ( بطن خلفی)، عصب عضله استیلوهائید و به عضلات حالت دهنده صورت ( دوپاروتید) وجود دارد. همچنین دوپاروتید شامل تمپورال، زایگوماتیک، بوکال، ماروژینال مندیبولار و سرویکال می باشد.

شاخه های فراهم کننده الیاف پیش عقده ای

1.روی عصب ماگزیلاری، عقده پتریگوپالاتین← پتروزل بزرگ ← لاکریمال و غدد بینی و کام و سینوس ماگزیلاری.

2.روی عصب مندبیولار، عقده تحت فکی ← کورداتیمپانی ← غده ساب لیگوآل و ساب مندیبوالا.

VIII وستیبولوکوکلئار

جزء وستیبولار برا یتعادل و جزء کوکلئار برای شنوایی می باشد که پس از عبور از کوانیال خلفی به سطح خارجی ساقه مغز بین پل مغزی و مدولا متصل می شود.

IX گوموفازژیال: الیاف حسی حرکتی و پاراسمپاتیک ( غده پاروتید)

حسی: جسم کاروئید، یک سوم خلفی زبانی، لوزه کامی، گوش میانی و شیپور استاش.

حرکتی عضله ی استیلوفارنجیوس

چند رشته از سطوح قدامی خارجی بخش  فوقانی بصل النخاع جدا می شوند و وارد سوراخ ژوگولار می شوند و در آن جا با هم ترکیب می شوند و عصب 9 را ایجاد می کنند.

1.عصب تیمپانی: الیاف حسی و پاراسمپاتیک. از کانالیکلوس تیمپانی وارد گوش میانی می شود سپس گوش میانی و شیپور استاش و سلول های هوایی ماستوئید را تامین می کند. الیاف پاراسمپاتیک خلفی تیمپانی را سوراخ می کند و  پتروزال کوچک ( پتروزال بزرگ مربوط به فاسیال بود) نام می گیرد.

مسیر خود را ادامه می دهد تا از طریق سوراخ بیضی خارج شود و وارد گانگلیون اونیک شود ( روی عصب مندیبولار) در فضای اینفراتمپورال. از آن الیاف پاراسمپاتیک پس عقده ای برای پاروتید خارج می شود.

2.کاروتید ( حسی برای سینوس کاروتید)

3.برای عضله استیلوفارنجیوس

4.شاخه خلفی

5.شاخه ای برای لوزه کامی و کام نرم

6.شاخه زبانی برای تامین یک سوم خلفی زبان

عصب واگ: الیاف حسی، حرکتی و پاراسمپاتیک دارد. بلندترین عصب مغزی از سوراخ ژوگولار در کردن در غلاف کاروتید است. در قاعده گردن از غلاف خارج می شود.

حسی: حنجره، Laryngo pharynx ، عمق لاله گوش ( به همراهV)  مئاتوس شنوایی خارجی ( دیواره خلفی تحتانی) و سخت شامه حفره کرانیال خلفی.

-گیرنده های شیمیایی تنه آئورتی و گیرنده های فشاری قوس آئورت، مری، بروفکوس ها، ریه ها، قلب و احشاء شکمی ( قسمت foregut).

-حس چشایی پیرامون اپی گلوت و حلق

-پاراسمپاتیک احشاء پیشین روده و حلق و حنجره و قفسه سینه.

حرکتی: عضله پالاتوگلوس از زبان، عضلات کام نرم ( به جز تنسور‌ولی‌ پالاتین که از مندیبولار می گیرد. تمام عضلات حلق ( بجز استایلو فارفجیوس که از 9 می گرفت) و حنجره.

در سمت راست از جلوی سابکلاوین و در سمت چپ از بین کاروتید مشترک و ساب کلاوین وارد سینه می شود بعد به واگ می چسبد و به همراه آن وارد شکم می شود(T10).

از گانگلیون فوقانی (کاملا حسی) شامل مننژیال و شاخه گوش

گانگلیون تحتانی شامل شاه حلقی ( حرکتی)، شاخه ای برای جسم کاروتید و شاخه های قلبی

حنجره فوقانی شامل داخلی ( حسی): همراه شریان حنجره ای فوقانی، غشایی تیروهایوئید را سوراخ می کند. و خارجی حرکتی : کوریکوتیروئید و تنگ کننده تحتانی pharynx.

Recurrent در سمت راست مختلط حسی و حرکتی. حسی حنجره در پایین تارهای صوتی و حرکت همه عضلات حنجره کوریکوتیدها.

XI عصب اکسسوری: الیاف حرکتی برای scm و تراپزیوس و عصلات حلق و کام نرم. مسیر آن متفاوت بوده با دیگر اعصاب از 5 لیگمان فوقانی نخاع خارج شده و صعود می کند. از نورآمن مگنوم وارد حفره کرانیوم می شود آنجت یکسری ریشه از بصل النخاع می گیرد ( قسمت مغزی اکسسوری) سپس از طریق سوراخ ژوگولار کرانیوم را ترک می کند. بخش مغزی عصب 11 به عضلات حلق و عضلات کام نرم ( بجز تنسور‌ولی‌ پالاتین که از مندیبولار می گرفت) این ها همان عضلاتی اند که واگ به آن ها عصب می دهد و کلا بخش مغزی اکسسوری را جزء واگ می دانند و جدا تلقی نمی کنند.

XII عصب هایپوگلوس: عصب دهی به همه عضلات داخلی زبان و اکثر عضلات خارجی زبان از کانال هایپوگلوس خارج می شود عضلات هایوگلوس، استایلگلوس، جنیوگلوس و همه عضلا اینترینیک.

شبکه گردنی: از اعصاب C1تا C5 و تشکیل لوپ های قوس گردنی (C1وC2وC3) و مزنتیک (C3وC4 وC5) روی م یدهد ( از جلوی اسکالن قدامی عبور می کند).

شاخه هایی که از آتمی (C1وC2وC3) جدا می شوند کاملا حسی شامل اکسی پتیمالcesser، روی scm (grater oricubr، گردنی عرضی و سوپراکلاویکولار) تانین می شوند.

شاخه هایی که از خود قوس گردنی جدا می شوند کاملا حرکتی اند و به عضلات اینفراهایوئید ( به جز تیروهایوئید) عصب دهی می کنند.

سر و گردنحفره بینی و دهان:

بینی خارجی: بوسیله استخوان و غضروف حفرات بینی باز نگه داشته می شود.

استخوان ← مزونتال و ماگزیلا و نالال

غضروف ← سپتال ، سپتال پروسس، majoralar، minoralar.

حفره بینی← دیواره داخلی (medial) ← اتموئید ( صفحه عمودی)، ومر، غضروف سپتال، قسمت هایی از مگزیلاو پالاتین.

دیواره خارجی ← لاکریمال، ماگزیلا، پالاتین، پتریلوئید اسفنوئید، سه برآمدگی که کونکا میانی و فوقانی از اتموئید و استخوان کونکای تحتانی که جدا است.

بالاتر از همه بن بست اسفنواتموئیدال بعد مئاتوس فوقانی و میانی و تحتانی.

در نازوفارنکس ورودی شیپور استاش وجود دارد. سوراخ نازولاکریمال، اتموئیدال بولا در مئاتوس میانی.

Paranasasinuses:

چهار سینوس پارانازال وجود دارد← حفراتی در استخوان شامل سلول های اتموئیدی، اسفنوئید، ماگزیلا و مزونتال. بوسیله مخاط تنفسی پوشیده شده اند پس مژک دارند و موکوس ترشح می کنند، به بینی باز می شوند، بوسیله تریژمینال عصب می گیرند.

مزونتال← مجاری مزونتونازال ← به داخل دیواره خارجی اتموئید می دهد به عنوان اینفاندیبولوم ادامه پیدا می کند← مئاتوس میانی باز می شود.

سلول های اتموئیدال: دردیواره خارجی چسبیده به قسمتاوربیت← قدامی، میانی و خلفی که از افنالمیک و ماگزیلا عصب می گیرند.

قدامی ← به داخل همان مجرای مزونتونازل پس مئاتوس میانی

میانی← روی اتموئیدال بولا مئاتوس میانی

خلفی← مئاتوس فوقانی

سینوس مگزیلاری: بزرگترین سینوس است و در استخوان مگزیلا به مئاتوس میانی باز می شود.

سینوس اسفنوئیدال: داخل تنه ی اسفنوئید و به داخل بن بست اسفنواتموئیدال باز می شود.

دهان:

کف دهان سه عضله دارد که شامل خارجی ترین عضله( دایگاستریک)، بالاترین عضله (مایلوهایوئید)، داخلی ترین عضله ( جنیوهایوئید) است. روی این ها عضلات مربوط به زبان قرار دارند .

زبان:

یک ساختار عضلانی است که بخشی از کف دهان و بخشی از اوروفارنکس را تشکیل می دهد. ریشه آن به مندیل و هایوئید چسبیده است. قسمت حلقی و دهان بوسیله شیار  v شکل از هم جدا می شوند ( انتهایی). لوزه زبانی در سطح حلقی قرار دارد. عصب گیری از ریشه 10، یک سوم خلفی 9 و دو سوم قدامی شامل چشایی زوج 7 و حسی زوج5 صورت می گیرد.

برای مطالعه مباحث بیشتر از محصول دوره آموزش آناتومی سایت لینوم مراجعه کنید.