چطور شب امتحان بیدار بمانیم؟
بسیاری از افراد برای اینکه مطالب درسی را بهتر بخاطر بسپارند ترجیح می‌دهند در شب امتحان تا ساعتی معین بیدار باشند و مطالعه کنند. قهوه یکی از نوشیدنی‌هایی محرک بیداری در شب امتحان است؛ که بر تقویت حافظه نیز تاثیر مثبتی دارد. در این مقاله راهکارهای مفیدی را برای بیدار ماندن در شب امتحان معرفی می‌کنیم و نوشیدن قهوه را به عنوان روشی برای غلبه بر خواب و تاثیر آن بر تقویت حافظه را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
چطور شب امتحان بیدار بمانیم؟
خوردن غذاهای سبک و مغذی در وعده شام ، نوشیدن آب و نوشیدنی‌های دارای مواد کافئین دار یا محرک‌های دارویی می‌تواند به عنوان دو راهکار مهم و مفید سبب بیدار ماندن در شب امتحان شوند.
1.مصرف نوشیدنی‌هایی مثل قهوه که سرشار از کافئین هستند
کافئین به مقدار زیاد در قهوه ، شکلات ، نوشابه و چای وجود دارد؛ مصرف این نوشیدنی‌ها روی هوشیاری و بیداری در زمان‌های مختلف متفاوت است. برای مثال ساعات اولیه صبح نوشیدن مواد کافئین‌دار باعث افزایش انرژی می‌شود و در ساعات بعدازظهر می‌تواند به صورت مضاعف بر بی خوابی و هوشیاری موثر باشد.
در کنار کافئین که یک ماده طبیعی بوده و از طریق افزایش سوخت و ساز بدن سبب بالا رفتن هوشیاری و بیداری می‌شود؛ مواد دارویی دیگری وجود دارند که محرک بیداری هستند. برای بیدار ماندن در شب امتحان برخی از دانش‌آموزان و دانشجویان به مصرف این داروها و قرص‌های شیمیایی رو می‌آورند؛ که در بعضی مواقع مصرف این مواد انرژی‌زا مانند ریتالین ممکن است خطرناک باشد.
نوشیدن قهوه برای مغز چه فوایدی دارد؟
قهوه را به عنوان منبع اصلی آنتی اکسیدان و یک نوشیدنی سالم می‌توان در نظر گرفت؛ زیرا ابتلا به بیماری کبدی و دیابت نوع دو را تا حد زیادی کاهش می‌دهد. ترکیبات آنتی اکسیدان موجود در قهوه می‌توانند بدن را در برابر خطرات رادیکال‌های آزاد سلول‌ها محافظت کنند. قهوه علاوه بر کافئین، حاوی مواد دیگری مانند اسیدهای کلروژنیک(CGAs)، تریگونلین و کافول به صورت فعال است. مقدار این مواد در یک فنجان قهوه با توجه به نحوه رست دانه، نوع دانه‌های قهوه و میزان قهوه‌ایی بودن دانه‌ها متفاوت است.
کافئین یکی از مواد روان‌گردان معروف در جهان است که اصلی ترین ترکیب قهوه را تشکیل می‌دهد و روی تحریک سیستم عصبی نقش مهمی دارد. کافول در روغن طبیعی قهوه وجود دارد که برای سلامت کبد و جلوگیری از انواع سرطان مفید است ولی در صورتی که مصرف آن بیش اندازه باشد سبب بالا رفتنکلسترول LDLمی‌شود. اسیدهای کلروژنیک همان آنتی اکسیدان‌های فنول هستند که از بیماری‌هایی مانند فشار خون و قند خون در سنین بالا که منجر به زوال عقل و آلزایمر می‌شود جلوگیری می‌کنند. تریگونلین یکی‌دیگر از ترکیبات موجود در قهوه است که مانع از رشد باکتری‌ها شده و از ایجاد حفره های دندانی جلوگیری می‌کند. تریگونلین یک ترکیب آلکالوئیدی ناپایدار در گرمای زیاد است و به عنوان ویتامینB3یا نیاسین نیز شناخته می‌شود.
چگونگی تاثیر قهوه بر مغز و بیدار ماندن در شب امتحان
کافئین قهوه می‌تواند با گیرنده‌های آدنوزین وارد تعامل شده و بر تحریک سیستم عصبی تاثیر بگذارد. آدنوزینیک انتقال دهنده عصبی در مغز است که خواب را تقویت می‌کند و با اتصال به گیرنده‌های خاص نورون‌های مغز وصل شده، سبب مهار نورون‌ها و کُند شدن فعالیت عصبی آن‌ها می‌شود.
ساختار مولکولی در آدنوزین و کافئین مشابه است به همین دلیل زمانی که کافئین در مغز وجود دارد با آدنوزین برای متصل شدن به همان گیرنده‌ها به رقابت می‌پردازد. معمولا در طول روز آدنوزین رشد کرده و در پایان روز منجر به خواب آلودگی می‌شود. اما کافئین عملی برخلاف آدنوزین دارد و از کُند شدن فعالیت نورون‌ها جلوگیری می‌کند. در نتیجه سیستم عصبی را تحریک کرده و هوشیاری و کم‌خوابی را افزایش می‌دهد.
آیا نوشیدن قهوه بر تقویت حافظه تاثیر دارد؟
نتایج متفاوتی از تحقیقات در مورد تاثیر قهوه و کافئین بر حافظه بدست آمده است. برخی از مطالعات نشان داده‌اند که قهوه می‌تواند حافظه کوتاه مدت را تقویت کند و تحقیقات دیگر بر بی‌تاثیر بودن قهوه و اختلال در فعالیت حافظه به دلیل مصرف کافئین تاکید دارند. اما بهبودی حافظه بلند مدت با مصرف کافئین پس از یادگیری در نتیجه انجام یک مطالعه کوچک بدست آمد. در این تحقیق تعدادی تصویر توسط افراد مورد مطالعه قرار گرفت و سپس قرص کافئین به آن‌ها داده شد. بعد از گذشت 24ساعت مشخص شد قدرت تشخیص افراد در به یاد آوردن تصاویر افزایش یافته است.
2.نوشیدن آب زیاد به همراه وعده شام سبک و مغذی
برای اینکه بخواهید شب امتحان بیدار بمانید و به صورت هوشیار مطالعه کنید باید در وعده شام غذاهای سبک بخورید و آب زیاد بنوشید. زیرا خوردن غذاهای سنگین آن هم برای شام سبب سنگینی معده و هدایت گردش خون به آن برای هضم غذا می‌شود. در نتیجه به بقیه اندام‌ها مانند مغز خون کمتری می‌رسد و فرد دچار احساس خواب آلودگی و خستگی می‌شود. مصرف غذاها و خوراکی‌های پروتئین‌دار و مغذی به همراه خوردن میوه و سبزیجات در فواصل زمانی کوتاه و به مقدار کم می‌تواند تا حد زیادی خواب را کم کند.
نوشیدن آب زیاد نیز عامل بیدار ماندن در شب امتحان است زیرا سبب هیدارته شدن بدن و افزایش اکسیژن‌رسانی به خون و افزایش فعالیت کلیه‌ها شده و فرد را سرحال تر و بیدارتر می‌کند. نوشیدن آب زیاد به همراه سبزی و میوه سبب افزایش یادگیری و مانع بروز سردرد و حالت تهوع می‌شود.
سخن پایانی
در این مقاله دو روش کاربردی برای بیدار ماندن در شب امتحان معرفی کردیم؛ یکی نوشیدن مواد کافئین‌دار مثل قهوه و مصرف غذاها و خوراکی‌های مغذی و سبک در وعده شام بود. در مورد قهوه و ترکیبات آن سخن گفتیم و فواید مصرف قهوه برای بیدار ماندن در شب امتحان و تاثیر آن بر تقویت حافظه را بیان کردیم. نکته مهی که باید در اینجا یادآور شویم این است که که اثر کافئین در بدن تا 12 ساعت باقی می‌ماند و در فرد احساس بی‌خوابی ایجاد می‌کند؛ بنابراین اگر در زمان نامناسبی مصرف شود می‌تواند فرد را دچار استرس نماید. بهتر است در زمان‌هایی که واقعا می‌خواهید بیدار باشید قهوه بنوشید.